Далайтай ярьсан яриа

-Амар байна уу?
-Ер бусын тайван байгааг минь харж л байгаа биз
-Таньтай их удаан уулзсангүй шүү
-Уулзах гэхээсээ харах гэсэн нь зөв байхаа
-Тийм дээ
-Юу болоод байдгаараа урвайчихаав
-Эр хүүгийн зорьсон хэрэг бүтэлтэй болоогүй л явна
-Юу зориод яваа юм дээ?
-Үүргээ гүйцэтгэж явна
-Хүмүүс та нар бүгд л үүрэг гэх юм
-Юу гэсэн үг билээ?
-Чиний сая хэлсэн үг ээ
-Та ч их олон зүйлийн гэрч байхдаа
-Надад дурсамж гээч байхгүй ээ
-Аа та чинь хүмүүн бидэн шиг тархигүй шүү дээ
-Тархитай гээд дурсамжтай байна гэсэн үг биш шүүдээ
-Нээрээ тархи ч үсрээд л зуун жил дурсамжаа тээх биз
-Тэрэндээ асуудал байхгүй ээ
-Тэгээд юундаа байгаа билээ, бид мөнх бус гэдэгт байна уу?
-Чи миний хэлэхийг ойлгохгүй байхаа
-Бид мөнх бус гэдэг та нарын бодит гэдэг ухагдахуунаар л хязгаарлагдана
-Аа тэгэхээр сүнслэг оршихуйг яриад байна уу?
-Дөхөж л байна
-Сүнсэндээ дурсамжаа хадгална гэсэн үг үү?
-Чи бид хоёр өнөөдөр ойлголцохгүй нь бололтой
-Байзаарай
-Би бодитоороо байж л байна шүү дээ
-Тиймээ цэлийсэн том зах хязгаар нь үл харагдан хэдэн сая жил байсан биз
-Том жижиг, оршсоноороо яривал чи бид хоёрт ялгараад байх юм байхгүй
-Тэр арай бишээ
-Хэдэн тэрбум жилийн өмнө чи бидэн хоёр цуг нэгэн үед л үүссэн дээ
-Тэрийг ч мэдэх л юм байна.
-Үүслээрээ яривал адилхан биз?
-Гэхдээ бид сэтгэж, ярьж, бүтээж хөгжиж байна, та байснаараа байж л байна
-Яръя гэвэл ингээд чи бид хоёр шиг хэн ч ярьж чадаад л байх шиг
-Тийм л дээ гэхдээ бид гүүр барьж, онгоц хийж таны дээгүүр зугаалж байна
-Цааш нь
-Нэг ёсондоо бид нэгэнтээ таниас илүү болчихож
-Ингэчихээд сэтгэж байна гээд байгаа юм шүү
-Цунамиг ч бид барахгүй л дээ
-Түрүүн би нэг хэмжээ ярьсан байхаа?
-Жижиг том ялгаагүй гээд үү?
-Тийм, танай төрсөн нутагт чамайг угаасан ус, намайг бүрдүүлж буй ус, чиний биеийг бүрдүүлж буй ус бүгдээрээ л ижил настай байхад гадна хэлбэрээр нь дүгнэх гэдэг мэдэхгүй...
-За ойлголоо
-Ертөнцөд юмс яаж хөдөлдөгийг сэхээрс эхэлчихээд л бүхнийг мэдэх мэт аашлах
-Гэхдээ би хүсвэл усыг ч алга болгож чадна шүү дээ
-Усыг алга болгоно гэдэг ус төрөгч, хүчилтөрөгчөөр л задлах хэрэг биш юм даа
-Тийм л юм шиг байна
-Чи одоо л үг сонсоод эхэлж байх шиг
-Хичээж байна. Далай үнэхээр сүрлэг хийгээд нууцлагдмал юм
-Тэрийгээ өөрөөсөө л хай.
-Сүрийг үг үү?
-Нөгөөдөхтэй нь цуг
-Би өөрсдийн мэддэг гэх бодит хэмжээний хувьд харьцуулаад үзээч
-Дахиад л хэмжээ. Энэ ертөнц гээчид хэмжээ, хэлбэр, насжилт огт хийсвэр зүйлс
-За тэрийг хийсвэр гэвэл ганц миний ч гэлээ ой тойнд байгаа дурсамжуудад усны талаар, хүний талаар, хүүхэд хэрхэн бүтддэг талаар шал өөр ойлголт байна.
-Тэгсэн чи өчигдөр байгаагүй бол яана?
-Өнөөдөр байна гэдэг өчигдөр байсан болоод л
-Дахин хэлэхэд дурсамж ч гэсэн үзэгдлийн чанарт эргэлдэх хоосон хамхуул
-Тэгээд юу байгаад, юу жинхэнэ юм?
-Огторгуй
-Өө сансар
-Сансар ч биш чи бид бүгд
-За та бид хоёр хангалттай гүн ухаанжлаа
-Хангалттай ч биш л байх
-Би янжуураа зуух минь
-Наадах чинь л чи байна
-Энэ бид хоёр адилхан гэхээр...
-Мөн чанар
-Адилхан хоёр юм бие биеэ сороод утгагүй юм
-Утгаа олооч дээ тэгвэл
-За би ойлголоо
-Зунаас уулзацгаая

Conversation with Mr.Shaggy

-Mr.Shaggy you there?
I was expecting you to come, you may come in
-Really?
-Yes, but I needed time to get you in
-So, I guess now its show time
-Yeah for you
-I thought you are in
-I am
-Then lets get my party on
-Well,..
-What's wrong with you?
-Umm, how long are you going to have fun
-Until sunrises
-Hmm, sun has just set
-I guess that means I am staying longer, what is the wrong with you
-Just a bit tired
-Come on, good old times
-Yeah, good but old times
-There is seriously something wrong with you
-No, just a bit tired to have fun with you mate
-You are not
-What do you mean?
-I mean, you just think you are tired
-Well that's true for we are just a piece of thoughts
-...
-...
-Listen, this is more that you can imagine
-More?
-Get out of your town with me
-I am cool, I have everything here
-No, come with me
-I think you need to leave now, alone!
-Man, listen, there is a universe you can't imagine how big it is
-I don't need to do that
-I don't want you to do something
-Would you please explain?
-You have the explanation
-Seems like timing was not right to get you in
-There isn't any right or opposite of it
-Would you please just leave
-No, the one needs to leave is not me
-Then who
-Who else can you see?
-...
-Now you are getting it, come on lets move on, we are late
-Late for what?
-Sorry, I meant we need to hurry
-Hurry?
-Okay we just need to move
-Where? I thought we were going to have fun like we used to
-I didn't say anything about the fun you are going to have
-Did you mean we?
-We, you, not a big difference
-Wait, I don't want to be alone
-You are not
-But you just said something like I am the only one going to have fun
-Mate, listen just move on. Also you don't need to imagine
-What the hell are you talking about?
-I've been saying that you are going to have fun
-...
 Okay I am moving
-That sounds good
-Will you be there?
-Not sure, if you let me in, I will
-Lets see

Хаврын салхи

Хавар болоод солонгосын хойг дээр аль хэдийнэ газар газар цэцэг дэлгэрээд эхэлчихэж. Энэ хүртэл цаг нисэж ирээд, эсвэл нэг тийм унтуулдаг тариа хийлгээд сэрж байгаа юм шиг өнөөдөр гадаа автобусаар явж байгаад л анзаарлаа. Нэг мэдсэн энэ ганц бодьгал дээр нийгмийнхээ хувьд нилээдгүй үүрэг ноогдчихож. Уг нь үүргээ ухамсарлаад байдаг даанч зохицуулалт буюу менежмент гээч юмыг нилээн дутааж байснаа сэрэхтэйгээ хамт санав.

Орчлон ертөнцийн үүслээс эхлээд юм бүхэнг сонирхдог байсан би бээр биеэнд ялгарах бодисын солилцооноос шалтгаалав уу яав, сониуч жаалаа байгаад сониуч эр болчихож. Гэхдээ ямар азаар удахгүй мухардах замаар яваад байгаагаа анзаарав. Эргэн тойронд минь буй нөхөд, хэзээ нэгэн цагт бичиж үлдээсэн дээдсийн сургааль мунхагийн шугуйд төөрөөд тарзан болж байсан намайг хаврын салхиар үлээн сэрээлээ. Одоо л энэ мөчийг алдалгүй хөдлөхгүй бол нэг удахгүй толгойгоороо хана мөргөх нь. Гэмтэй нэгэн болсондоо бачимдан өөртөө уурлаж байснаа, саяхнаас өнгөрснийг орхиод дараагийн алхамаа зөв байлгахад л анхаарах болсноор тайван болж орхив.

Хавар болоод тал нутгаас багагүй өмнөд зүгт оршдог учраас өвөлжин хүрлийн байсан энэ нутагт зүлэг соёолоод, хувцас ч нимгэрээд, хосууд ч алхаад эхэлж байна. Зарим нэг хүмүүс хаврын синдром тусаад явж байх шиг л байна, харин зарим нөхөд дэлгэр зун цагийг угтан биеэ чангалж байна. Хүн болгон дотроо ямар нэг асуудалтай байгаа, хавар цаг болоод таны хувьд бүр ч ноцтой байдалд байж магад. Тэгвэл урин дэлгэр зун цаг ирж буйг санаарай, өнгөт ертөнц сая сая жил эргэж байсан шигээ эргэсээр байгааг санаарай. Хаврын жихүүн салхи байхад зуны аядуу сэвшээ байна.

Эргээд харахад сонин мөрүүд

Элсэн дээр ус тогтох мэт
Энэ ертөнцөд, үл бүтэх нь үгүй
Эцэг эхийн элбэрэлийг ч үл тоох
Энэрэлгүй аалз төрөлтөн олон
Аль түрүүн блогтоо нэг салхи оруулах гээд шинэ хуудас нээгээд хэдэн мөр биччихсэн байсан атал энд тэндэхийн юм уншсаар байгаад цагийн дараа бичиж байх шиг байна. Маргааш бас нэг улирлын анхны хичээлдээ суух гээд л, байж байхдаа яаж яваад одоо сурч байгаа "эдийн засаг" гэдэг мэргэжлээ сонгочихсоноо эргэцүүлэн сууж байлаа. Ухаан орсон цагаасаа хойш нөхөрлөсөн болоод ч тэр үү, компьютертэй холбоотой тэр тусмаа програмчилал талын мэргэжил сонгоод ирээдүйд нэг ч алдаа гардаггүй тийм л системийг зохиох мөрөөдөлтэй байсан жаал даа. Тэгэнгээ бас болвол эмч болчих гээд, даанч цус харж чаддаггүй. Мөн мөрөөдлийн маань ажил архитектур байв. Харамсалтай нь манай боловсролын системд, архитектур ч болох хүн заавал хар зургийн шалгалт өгнө гэсэн хэрэгтэй ч юм шиг үгүй ч юм шиг шалгуур байдгаас шалтгаалан сурч чадаагүй билээ. Тэгээд харж байгаад л, МУИС-т олон улсын эдийн засгийн харилцаа гэдэг ангид орсноор одоо буй Х.Д.Анарболд бүрэлдэж эхэлсэн хэрэг. Түүнээс биш өдийд хаа нэгтээ компьютерийн компанид ажиллаад эсвэл, дээд түвшний зэрэг горилоод лабораторид сууж байх байсан биз. Уг нь бол эдийн засагч гэж мэргэжлийг бодит үр бүтээлгүй хамгийн хэрэггүй мэргэжил гэж бодож явсан нэгэн боловч нөхцөл байдлуудаасаа хамаараад өнөөдрийн би энд бичээд сууж байна.

Хэдийгээр би бүрэн утгаараа програмчин, эмч, архитектур гурвын аль нэг нь болж чадаагүй боловч агуулга нь байгаад байх шиг санагдах юм. 5 настай жаал ТҮЦ нээс бохь авахаас өгсүүлээд 80 настай буурайн тэтгэврийн зарцуулалт зэргийг урьдаас таамаглан тогтоож зөв эргэлтийг үүсгэх програмыг бичих нь эдийн засагч. Хүмүүний алтан амийг авран эмнэж домнож яваагүй байгаа боловч, ирээдүйд Грек шиг хямрал болоод төсвийн ажилтан болох эмч нар маань санхүүгээрээ өвдөж явахад нь эмчлэх нь бас л эдийн засагч. Зураг зураад л тэр нь байшин, гүүр болдог шидтэн биш боловч улсын хөгжил, компаний тэлэлтийн бүх загварыг гарган зурах нөхөд мөнхүү л эдийн засагчид юм даа. Тэгэхээр энэ мэргэжил маань "дажгүй" эд юм уу гэж онгирчихмоор байвч энэ ертөнцөд буй мэргэжлүүд бүгд л ямар нэгэн байдлаар өөр хоорондоо холбогдон эцсийн бөлөгт хэн нэгэн хүмүүний эрх ашиг, сайн сайхны төлөө л байх юм. Одоо болтол би өдийг хүртэл хийсэн сонголтууддаа сэтгэл өег явж байна. Учир нь өнгөрсөн гэх "тэндээс" л би ирсэн юм. Тэр алхаж ирсэн мөрүүд маань сонин юм шиг хэрнээ эгэл миний л алхсан мөрүүд билээ.

Live your life

Сая гадаа гараад яг байрны өмнө байрлах теннисны талбай дээр хүмүүс газрын теннисны бөмбөгөөр наадах байхыг харан ганцаараа сууж байв. Өнгөрсөн улиралд сонирхолынхоо дагуу одон орны хичээлд сууж байснаа саналаа. Хэдэн жилийн өмнөөс сонсоод л байсан их тэсрэлтийн онол гэж юу болох, орчлон ертөнц хичнээн тааварлашгүй аврага том, хүмүүний оюун хэр хэмжээнд хязгаарлагдмал болохыг тэгэхэд л анзаарч билээ. Өчигдөр л олон нийтийн хүлээр зөвшөөрч байсан онол өнөөдөр бидний хэрэглэдэг өнцгийн системээр зуун наян градус буюу эсрэгээрээ эргэчихсэн байх боломжтой эд. Баахан үзэл сурталуудтай. Байнга л шинийг эрэлхийлж байдаг нөхөд байхад, маш хатуу хөшингө тогтсон үзэлтэй нөхдүүд байна. Бодоод байхаар хичнээн ч их судлагдах ухагдахуунууд байдаг юм дээ. Химийн нөхдүүд хүний биед ороод яах урвадгийг судалж байхад биологийн суутнууд тэр нь яг ямар нөлөө үзүүлээд байгааг судлах. Бүх шинжлэх ухааны хатан хаан болох тооны ухаан тэрийг нь загварчилж байх шиг.

Ухагдахууныг хичнээн гүн малтана тэр хэрээр бусад малтагч нартайгаа холбогдоод нэгэн цогц зүйлрүү л тэмүүлээд байх шиг. Гэхдээ тэр зүйл нь ганц байна уу гэдэг чухал. Гаргалгааны үнэ цэнэ гэдэг гагцхүү эндээс л гарч ирж байх шиг. Миний сурч боловсроод байгаа Солонгос гэхэд хүнд үйлдвэрийн үеэ даваад одоо нарийн үйлдвэрлэл дээрээ явж байна. АНУ, Японы жишгийг дагавал цаашид технологио хөгжүүлэх ч гэлээ, санхүүгийн зах зээлрүү л орох болов уу. Хааш нь үл мэдэгдэх энэхүү аялал нь улсын хувьд ард түмэндээ тайван хангалуун амьдралыг олгох, улсыг удирдан залж байгаа хүмүүс нь дараагийн сонгуульдаа гарч ирэхэд хамгийн ихээр анхаар нэг ёсондоо тэнд л үнэ цэнэ нь хадгалагдаж байх шиг. Сонин ч юм. Бодоод байхаар нэг тийм бичвэл дэндүү нуршуу аталаа хүн болгоны анзаараад байдаггүй юм бичих ч юм шиг. Бүр тайлбарлаж чадахгүй ч юм шиг тийм л нэгэн бодолд хүрээд байх юм. Бурхан багшийн айлдаж бидний орчуулдаг "Хоосон" гэх ойлголт яг энэ үгээрээ буух уу гэдэг сонин л байна. Бурхан багшийн яг айлдаж байсныг нь сонсож үзэх юмсан. Агуу гүн ухаантнуудын бодлыг яг амнаас нь биений илэрхийлэлтэй нь сонсох юмсан.

Эцсийн үр дүндээ ганцхан би бус нийтээрээ яах гэж энд байгаа вэ гэсэн асуулт нь болчих юм. Цаашлуулаад бодоод байхаар нэг л их хязгааргүй цэгээс тэсэрсэн юм бол яагаад ганцхан бидний энэ "үе" үүснэ гэж. Өөр хязгааргүй олон үеэс үүсэх бус уу гэсэн бодол ч төрөх юм. Харь гаргийн нөхөд. Ид шид энэ бүхэн боломжтой юу?
Нэр нь үл санагдах нэгэн одон оронч, "Байгаа гэдэг нотолгоо байхгүй нь, байхгүй гэсэн үг биш" гэж айлдаж байсан юм билээ. Өнөөдөр та бидний тэмүүлэхийг зорьж буй ч бусдын ноттойгоор үгүйсгэж буй зүйл маргааш биелэгдэхгүй гэх газаргүй. Гагцхүү итгэл үнэмшил л чухал. Тэмүүлээд байгаарай...

Шөнийн аядууханаас өглөөний цэвдүүхэн

Яг юу ч бичих гээд энэ гарчигийг өгчихөв бүү мэд. Өчигдөр шөнө гуулин улсын нийслэл хотод жаахан жавартай юм шиг хэрнээ салхи тогтуун, агаар аядуухан байлаа. Шөнө өдөр солигдоод удаагүй байгаагаас ч тэр үү одоогоор алтан нарны гэрэл гялалзах мөч өглөөний долоон цаг орчимд хэмжигдэж байна. Намайг ямар ч бүтээлгүй сууж байхад, дэлхийн нөгөө өнцөгт, яахав ойртуулбал Энэтхэг ч юмуу Колумбид хүн энэ мөчийн түүхийг бичилцэн суугаа биз.

Бодолд автсан толгой сайн нойрсдоггүй өглөө нилээн эрт дурлалт бүсгүйнхээ байран дээр ирчихээд хүлээгээд сууж байна. Өнөөдөр өнгөрчихвөл нэг сайхан унтаад өгөх байх.


Итгэл сарнисан зүрхний хайр
Илч үгүй түлээний мод

Ямар ч нийгмийн харилцаанд орсон итгэл гэдэг нэгэн асар чухал юм байх. Генерал байлдагч, эмч өвчтөн, эр эм гээд ямар ч харилцаа итгэл гээч зүйл үгүйгээр урагшаа нэг ч ахицтай үл урагшилах. Тэр тусмаа зүрхний яам хариуцан ажилладаг асуудлуудад энэ зүйл хамгаас чухал. Харамсалтай нь зорилготой зорилгогүй, зарим тохиолдолд буруугаар ойлгогдсоноос итгэл гэдэг зүйлийг хумхийн тоос шиг үлээгээд хаячихаж байгаа юм. Зорилготой зорилгогүйг учрыг нь олж хужрыг нь тунгааж болдог байхад нэг буруу ойлголтоор нийт ертөнцийг сүйрүүлээд хаячих боломжтой. Эндээс ойлголт гэж нэг ухагдахуун гарч ирнэ. Хүн ер нь юу хүснэ түүнийгээ мэдэрч чаддаг амьтан.

Юу болж байгааг тодорхой мэдэлгүй шөнийн түнэр харанхуйд аядуу зөөлөн нялуурч байснаас бүх юмыг өглөөний наранд харж байгаа юм шиг тов тодорхой харж гэмээнэ хичнээн өвлийн цан дундуур харсан нь оюунт хүний хувьд хамгаас тааламжтай. Зөгнөлт мөрдөгч Шерлок Холмесоос сурах юм энэ. Ямар ч юмыг бүрэн мэдээлэл дээр үндэслэлгүйгээр аа тэр идчихэж, энэ хумсалчихаж гэх нь хамаг хэргийг бусниулаад хаячих нягууртай.

Тэгэхээр бүгдээрээ ямар ч хэрэг байсан бүхий л шалтгааныг тодруулаагүй цагт яаран дүгнэлт гаргаж зарим тохиолдолд "хариу арга хэмжээ"(counter strike) хэрэгжүүлэхээс зайлсхийх хэрэгтэй. Нэг ёсондоо уужуу Монгол зан гаргах хэрэгтэй гэсэн үг юм. Ингэж байж Кэннэди ерөнхийлөгч дэлхийг цөмийн дайнаас хамгаалж байсан түүхтэй.

Тэмүүлэл

Тэсгэм өвлийн салхи хацар хага ташина
Тэмүүлэлдээ хөтлөгдөх би хөнгөн хатирсаар


Аль хэдийнэ нөгөө кинон дээр гараад байсан 2012 он хүрээд ирчихэж. Энэ болтол ч аяа олон юм хийнэ гээд бодож байсан санагдаад байгаа юм бүтээсэн нь хэд юм бол доо. Нийгмийн амьдралд хутгалдаад ирэхийн хамаар сурах зүйлүүд байх ч, хүн төрөлхтөн яагаад заримдаа энгийн зүйлийг дэндүү ярвигтай болгодог юм болоо ч гэж гайхах зүйлс гарах юм.
Энэ бичлэгт мөрөөдөл биш зорилго биш тэмүүлэл гээчийн талаар ярих гэж байна. Мөрөөдөл гэчихээр арай холдоод, зорилго гэчихээр арай "хатуу" сонсогдоод тэмүүлэл гэхээр л чихний аясаар зөөлөн сонсогдоод байгаа хэрэг.

Солонгост сурна гээд явахад ихэнх танилууд маань дэмжиж байсан ч, зарим нь тэр олон монгол байдаг газар очиж сураад яах юм бэ гүрийж байгаад баруун луу яв гэж байлаа. Ирсэн хойно, зүтгэж байгаад хүмүүсийн хамгийн сайн гэгдэх Сөүлийн их сургууль руу орооч гэв. Оюутны холбоонд орж байхад, ажил олж хийгээчээ орлогогүй нэр хүндгүй тэрүүгээр яадаг юм гэх найзууд байв. Найз охинтойгоо ирээдүйд цуг амьдарна гэхэд, гучин нас ч хүрээгүй байж ганц хүн гээд тэнэг юм Монголдоо очоод чи шилээд авна мулгуу минь гэх "хүмүүс" байв.
Даанч миний тэмүүлэл өөр байсан юм. Одоо сурч байгаа сургуульдаа орж 100 гаруй жилийн түүхтэй хотхонд дулаахан уур амьсгалд таатай суралцаад үсээ буурал болтол заасан багш нараар заалгах нь миний баклаварт суралцах тэмүүлэл байв. Тархай нь илт мэдрэгдэх элэг нэгт Монгол оюуны үйлстэнүүдээ илүү нэгдэлтэй болгож Монгол гэх нэрний нэр хүндийг өсгөх нь мөнгөний төлөө ажиллахаас илүү санагдсаных. Хайрлан буй найз бүсгүйгээ эмгээн гэж дуудах хүртэлээ цаг хугацааны түүхийг бүтээх нь миний зүрхний тэмүүлэл дээр одоо байгаа миний оршихуй байгаа.

Бодит байдалтайгаа зохицож, ямар ч түлхэлт шахалтгүй байхад өөрөө зүтгээд байвал тэр л тэмүүлэл шиг. Нэг ёсондоо сэтгэлээрээ хийдэг ч гэх юм уу даа. Яг л нэг зүйлийг хийж байхад эсвэл нэгэн зүгрүү явж байхад бүхий л зүрхээрээ зүдэрснийг үл мэдрэн зүтгэх нь тэмүүлэл буйн шинж. Тэмүүлэл хийгээд түүндээ хүрэх арга замаасаа хамаараад тэр хүний хэн болох нь ерөнхийдөө танигдана шүү. Архинд тэмүүлээд байвал за тэгээд ер нь архичин. Эрх мэдэлд тэмүүлбэл жанжин шугамаараа улс төрч. Харин зарим хүмүүс юугаа ч мэдэхгүй мөнгөний төлөө зүтгэж байхад, архидахын төлөө зүтгэдэг нь, цуглуулсан хэдэн төгрөгөөрөө гэр бүлээ тэжээх гэсэн нь байна. Зургийг бүтнээр нь харж байх хэрэгтэй. Улсын төлөө эсвэл ургийн төлөө эрх мэдэлд тэмүүлж байна уу, уухын төлөө эсвэл умбахын төлөө усанд зүтгэж байна уу гэдгийг.

Сайн үйлс тань бадарч
Сэтгэлийн тэмүүлэл тань гүйцэх болтугай