Өдрөөр амьдарсаар

Хүн надаас чи ямар ажил хийдэг вэ гэж асуухаар яг тодорхой хариулж чаддаггүй юм. Боломжийн гэж санагдсан наймаанаас эхлээд жижиг том олон төсөлтэй зууралдан мунгинаж байгаагаа дурьдалтай биш чигийг нь гаргаад л орхидог зуршилтай ерөнхий нэгэн болчихож.

Ёстой л багадаа хүсэж байсан талын салхи шиг эрх дураараа боловч өнөө цагийн монголынхоо нэг нь би гэсэн шиг урд, хойд хормойны хооронд л өдөр өдрийг барсаар энд нэг ч бичвэр үлдээхгүй туулай жилийг өндөрлөх гэж байж. 

Анивчих курсорыг хараад би заавал бичих нь юуны учир билээ гэж хэсэг бодолхийлсэн болоод өөрийгөө амьдарч байгаагаа, жаахан ерөнхий этгээд болсноо нотлоод түүртсэн бодлууд дундаас тодрох үгсийг шивж сууна.

Зүйрлээд бичвэл хэдэн сараар грашт хаягдаад өтгөн тоосонд сүр нь дарагдаж, дугуйных нь хий гарсныг өнгөрч явсан хүүхэд хараад энэ асах уу гэж шоолмоор л төрхтэй болж. Гол нь асаагаад хаачих ч юм. 

Гараад л сармагчингуудын марш дунд холхиж байтал өдөр дуусчихна. Ядаж байтал зуны хурц нарнаас хамгаалсан цонхны хальс нь шөнө жолоо барихад садаа болох тул цонхоо нээж явья гэхээр салхи даган орж ирэх шороо нь үл дийлдэнэ. Хөгжим нь сайхан дуугарах атлаа нөгөө л байсан, цаашид ч байх хуурцагнууд ээлжлэх ба радиогоор явах шинэ дуунууд нь сэтгэл хөдөлгөх нэг ч зүйлгүй. Тиймээс асаагаад ярьшиг бензин тосны гарз гээд өрөвдөм төрхтэй нь үлдээчихнэ.

Иймэрхүү байдлаар бүхнийг төвөгшөөн өдөр өдрөөр ярвайж явсаар хэдийнэ жилийг барчихсан атлаа одоо харамсаад яахав хэмээн өөрийгөө зөвтгөж ч байх шиг. Би ийм байлуу гэж цочоод эндэх бичвэрүүдээ эргэн уншихнээ 18 нас хүрсэн өдрөө бичиж байсан тэмүүлэл дүүрэн түүнээс хуучирч яваа махан бие, ясан хэлхээ л үлдсэн бололтой. Ингэж л хүн мөхлийн циклдээ гацдаг байх гэж дүгнэж сууна.

Юмыг яаж мэдэг гарах арга олвол нэг бичнээ.

Яажшуухан хамтдаа хөгжих вэ?

Өөрөөсөө илүү оршихуйг хүлээн зөвшөөрч байж л өөрөө хөгжих замаа нээдэг юм шиг байна. 

Солонгосын дайны үед төрсөн гарууд үндэсний хөрөнгөтөн гэж цоллогдох хүмүүсээ саяхныг хүртэл харааж зүхдэг байсан. Шалтгаан нь ерөөсөө дайн дуусаад бүгд л ижил гараанаас хөдөлж байхад хэдхэн жилийн дотор энэ луйварчид юугаараа илүү гэж их хөрөнгөтэй болов гэдэг сэтгэхгүйг нийтээрээ бараг 50 жил хаяаагүй ба 97 оны Азийн хямралаас хойш тэд ч хөгширсөн, сэтгэхүй ч өөрчлөгдсөн, нийтээрээ хөгжсөн.

Төстэй нөхцөл байдал 90 оноос хойш бидэнд үүссэн ба өмчгүй байсан нийгмийн сэргэлэн нөхдүүд түрүүлж хөдлөөд уул уурхайн шинэ давалгаанд бүр эрчээ авсан бол 30 жилийн дараа гэхэд нийгмийн дийлэнх нь тэдгээр хөрөнгөтэй хүмүүсийг үзэн яддаг хандлага гаарсан.

70, 80, 90-ээд он гэхэд л адилхан нэг сумын сургуульд сурдаг, нусгай байсан гарууд нь нийгмийн өөрчлөлт, цагийн уртад өөрөөс нь илүү явахыг харахаар атаархал, бардамнал зэрэг төрөөд өөрийнхөө сэтгэлгээг дөнгөлж орхидог шиг байгаан.

Ийнхүү сэтгэхүйгээ дөнгөлж, "мөнгөтэй бол луйварчин, том хөхтэй бол янхан" гэдэг атаархуу сэтгэлгээ л биднийг хамтдаа хөгжихөд саад болж байна гэж би хувьдаа боддог. Мөнгөтэй гэдэг бүтээгдмэл, том хөхтэй гэдэг өгөгдмөл(магадгүй бүтээгдмэл) шинж чанар өөрт байхгүй бол дотроо зовно, гаднаа хэдэрхэнэ. Хөдөлмөрч, сэргэсэн сэтгэхүйтэй, биеэ сайн торддог хүмүүс гэрэлтсээр холдоход өөрийгөө адилтган үзэж атаархан суугчын сүүдэр томорсоор алсран хоцорно.

Тэгвэл яах вэ гэж үү? Бусдыг байгаагаар нь хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй. Өөрөөс илүү нөхцөлд амьдарч байгаа хүмүүс эсвэл өөрийн улсаас илүү сайхан оршиж байгаа улс орны илүүг нь хүлээн зөвшөөрөөд хамтаад хөгжих орон зайг тэдэнд гаргаж өгөх хэрэгтэй.

Аяндаа өөрийн дутуу, сул талыг анзааран засаж эхлээд алсдаа зэрэгцэн хөгжинө. Мандаж, буурч, сөргөлдөж, найрамдаад эцэстээ зэрэгцэж хөгжсөн түүх гэвэл дэлхийгээр нэг.

Тусгаарлалтад түнтэгнэсэн бодол

Өмнөх нийтлэлээс хойш нилээн хэд сар өнгөрсөн ба энэ хугацаанд их олон зүйл болоод өнгөрчээ. Уг нь тухайн нийтлэлээс хойш энд салхи оруулна гэж бодолгүйгээр мартах гэж байсан ч тайвширлыг олж, өөртэйгөө харилцах боломж олдог энэ газраас зугтаад хаа хүрэхэв.

Нэг л гунигтай цагаан сар болох юм шиг байсан бол дэлхий нийтэд тархсан титэмт вирусээс шалтгаалаад бүр тэмдэглэсэн ч үгүй. Иргэдээ хамгаалах төр засгийн шийдвэрүүд гарч цөөнгүй газруудын үйл ажиллагааг зогсоосон ба өдийг хүртэл кино театр, саун гэх зэрэг оюун болоод биеийн таашаал хүртдэг газруудгүй амьдралыг төсөөлж ч байсангүй.

Муугаар бодоод титэмт вирусын халдвар аваад тусгаарлагдан эмчлүүлэх бол саяхнаас л хэрэглээд нэвтэрсэн хэдий ч түүнгүйгээр амьдрал үргэлжлэхгүй мэт байр суурь эзэлсэн ухаалаг утас хэрэглүүлэхгүйдээ гэж бодсон гол харлаад явчихав. Гол харласнаа бодож цочирдов.

Би лав энэ хэрэглээндээ хэтэрхий дасчихаж. Цаашлаад би өөрөө энэ нийгмээс хэтэрхий уяатай болчихож. Хэвэнд цутгасан сэтгэхгүй, нэг л хэвээр үргэжлэх долоо хоногуудад дадаад тэр л хэв маягаасаа хэлтийвэл хямардаг болчихож. Зүйрэлбээс хар төмрөөр, заваан болхи цутгасан нийгмийн араануудын нэг болж жигдрэх юмандаа орчих шиг болов.

Магад нилээн хожуу анзаарах байсан зүйлийг өнөөдөр анзаараад бичиж сууна. Өөрийгөө анзаар.

Төгсгөхгүй бодлуудын хэлтэрхий

Сэтгэл тавгүй үедээ бичиж тайвширдаг байсан би бээр хамгийн сүүлийн блогоо бичээд 10 сар болчихож, нэг хүүхэд бүтээд төрөх хугацаа гэсэн үг. Бодлууд ба түүнийг дагасан үйлдлүүд минь ч энгийн болж эхлэв бололтой. Ярих, бичихдээ сүртэй үг хэллэг хэрэглэх гэж тэмүүлдэг байснаа больчихож.

Саяхан Харанга хамтлагийн 30 жилийн ойн тоглолтыг үзээд дотроо огшин зогсож байхнээ Лхагваа ах гэнэт тамхи татаж билиг танхайгаа гайхуулах тэрхэн зуур эгдүү хүрч байв. Гэтэл хэдхэн сорсноо 40 жилийн ойн тоглолтоо хийхийн тулд тамхи гэдэг энэ зүйлээс гарлаа гэж хэлэхүйд гэнэтийн гуниглалд автлаа.

Буянт-Ухаагийн спортын ордонд зассан тайзыг бахдал дүүрэн хөгжимдөх тэднийг харан зогсоход яагаад ч юм тэхийн зогсоол шүлэг төсөөлөгдөж байлаа. 10 жилийн дараа яг л тэр хамтлагаараа тоглож чадаа ч үү, гэж бодохын зэрэгцээ тэр л тоглолтын үзэж байгаа даа баярлаж зогслоо.

Түүнээс хойш бодлууд хөврөв. Цагаан сараар золгочихоод таг алга болоод наадмаар нэг зүс үздэг зарим хүндэт хамаатнуудтайгаа ирж буй шинэ сарын баяраар золгохгүй гэдгээ саналаа. Шашин номоороо бол бид хойд төрөлдөө дахин дахин учрах ёстой боловч ямар ч баталгаа үгүй.

Ядаж байхад, 2 жилийн дараа үхэх оноштойгоор 40 хол гаруй жил амьдарсан Стевен Хокинг 2018 онд "унтрах"-аасаа өмнө диваажин эсхүл хойд төрөл гэдэг төсөөллийн төдий зүйл нь харанхуйгаас айдаг бид өөрсдөдөө итгүүлж тайвширдаг хиймэл зүйл гэжээ. Хүн гэдэг компьютер мэт зүйл бөгөөд бүрдэл хэсгүүд нь зогсоход нийтээр зогсдог системтэй зүйрлэж.

Түүний хувьд хэт олон жил техникийн тусламжтай амьдарч, харилцаа үүсгэж ирсэн болохоор тийн хэлэх нь аргагүй мэт боловч үхэж байж л мэдэх тэр газарт юу болдогийг мэдэхгүй. Ямартай ч нэг өдөр олж мэдэх хэдий ч энэ блогоор дамжуулан мэдэгдэж чадахгүй байх.

Бодол шилжих мөчид

Дуусгаж амжаагүй бичиг цааснуудын ажлаа дуусгахаар 17-р жарны шороон нохой жил “урвуулагч” хэмээх гахай жилд шилжихээс хэдхээн хоногийн өмнөх энэ өдөр хэсэг суулаа. Ганцаараа дэлгэц ширтээд сууж байхуйд нэгэнт харанхуй болжээ. Сонсож байгаа дуунуудын ерөнхий хэмнэлээс шалтгаалав уу, ямар нэг шалтгаанаар миний амьдрал энэ мөчид дуусвал гэсэн бодол хаанаас ч юм ороод ирлээ.

Сүнс минь биеэ орхин хаа хүрэхийг төсөөлөхөөс биш баттай мэдэх юм алга. Буруу, зөвөө бурхнаар дэнслүүлээд өвөг дээдэстэйгээ золгож, орхиод ирсэн хүмүүсээ алсаас хайрлан ивээж суух болов уу гэсэн таамаглал байна. Таамаглал зөв байгаад, сүнсгүй хоцорсон бие минь байгаль дэлхийд уусаж, хүмүүсийн тархинд байх царай төрх минь аажмаар мартагдаж, утасны дугаар, унадаг машин, өмсдөг байсан хэдэн хиртэй хувцаснууд маань эзэнгүй замхрахыг харж суух тэр мөчтэй тулгаравал би цаг хугацааг ухрааж буцаад амилахыг л хүсэх байх.

Хүмүүсийн томьёолдогоор хайрыг л түгээж, саяхан л үүр хаяарч байх шиг байсан нүд цавчихын зуур нар жаргах мэт богино хугацааг будилж туулсан жим маань зурайж үлдэхдээ ард яваа нэгэнд тус болж, утга төгөлдөр амьдраад буцахыг хүсэх байсан байх.

Энэ мэт бодлууд зурвасхийн өнгөрөхөд би ямартай ч амьд байна. Цаг ч байх шиг байна, хүн шиг амьдаръя даа.

Жингүйдэлд

Хаана тулах нь үл харагдах шүтэн барилдлага унаж ирэн нуруу тэнийлгэх завгүй мунгинаж байгаад хаашаа нь үл мэдэх газар луу явчихдаг тавилантай төрсөн хөөрхийсийн нэг би бээр энд дахин нэг бичлэг тэрлээд сууж байна. Хоёр гурван жилийн өмнөхтэй харьцуулахад хүний сайн муу үйлэнд мэргэшээд өдөр өдрийг нэг бодлын ихээхэн сонирхолтой өнгөрөөдөг боллоо. Олон ч хүнтэй уулзаж, цөөнгүй газраар явлаа, явдал дундаа өөрийн толгойгоо золтой л гээчихсэнгүй.

Бодлууддаа орооцолдож явахдаа юунд хүрэх гэж зориод байгаа тухай их товч бөгөөд тодорхой ба бодит шивнээ үгсийг өөрийн сэтгэлээсээ сонссон юм. Бусдын дагадаг хэмнэлээр бус өөрийн хэмнэлийг шинээр үүсгэж замд гарж байсан нь жил хагасын өмнө. Зарим нэгэнд их зарим нэгэнд бага хугацаа. Зорьж байсандаа хүрэхийн тулд хөдөлмөрлөж, зольсон зүйлсийнхээ төлөөсөнд хүсэл шуналын галны очлуурыг бахдалтайгаар бариад авдагийн даваан дээр огторгуйн түнэр харанхуйн гүн рүү цаашлан одлоо. Жингүйдлийн энэ орчинд хэд хоног мангуурч суулаа. Эзгүй арал дээр ганцаараа байхаас ч эвгүй энэ мэдрэмж оюун бодлыг минь дарлаж, хөл гарын минь мэдрэлийг аажимаар идэж байгаа нь мэдэгдэж байна.

Сэтгэлээ сонсохыг хичээвч дуу нь сулраад юу гээд байгааг нь дэлдийгээд хичээнгүйлэн сонсох гэвч улам л төөрөлдөх. Жингүйдлийн энэ орчинд хөшиж үхэхийг л хүсээгүй бол ямар нэгэн тулах цэг олоод байдаг чадлаараа хөдлөх ёстой боловч гар минь хаана байгаа тодорхой үл харагдах. Нүдээ түр л анивал түнэр харанхуйд үүрд цоожлогдож хоцрох нь тодорхой мэт учир эцэж цуцсан биеийг амарааж чадахгүй хий дэмий л сарвагнаж явна даа хөөрхий. Цаг хугацаа гээч нь зогссон мэт яг энэ мөчид би нэг л зүйлийг мэдэж байна. Очлуурыг би барихдаа л барина. Ертөнцийн хязгаараас ч хамаагүй.

Хязгаар гээч төгсгөл биш

Блогтоо бичвэр оруулаагүй хичнээн ч удсан юм байгаан. Интернэтэд үлдээх мөр маань фэйсбүүкийн статусын хэмжээнд хязгаарлагдаж байгааг анзаараад үзэхнээ 2013 оны намар хамгийн сүүлд бичлэг оруулж. Тухайн үеийн нөхцөл байдал, дадлага туршлагаа өнөөтэй харьцуулахад ихээхэн зөрөө гарж энэ нийгэмд бодит утгаараа хутгалдах далайц илүү өргөн болчихож. Цагийн зүү амьсгалын тоотой уралдан урагшлах тусам ертөнцийн хүмүүсийг хэсэг бүлгээр нь хайрцаглаад эхэлчиж. Ерөнхийлөн бүлэглэвэл ам нээх хүн, ам нээхгүй хүн. Энэ ч яахав, урт хугацаанд бичвэр оруулаагүй байж байгаад энэ удаад хязгаар гэх ойлголтын талаар бичих гэж байна.

Ихэнх хүмүүс хязгаар гээчийн нийтлэг утгыг төгсгөл хэмээн хүлээж авдаг. Хязгаарын цэгээс илүү хүрэх газар байхгүй мэтээр санадаг. Гэтэл энгийнээр буулгавал хязгаар гээч замын эргэлт болтой юм. Математикт Ньютон, Лейбниц хоёрын оруулж ирсэн хязгаар гээчийг графикт дүрсэлдэгтэй ижил. Эдийн засгийн хөгжил, хувь хүний харилцаанаас өгсүүлээд идэж буй хоолны хэмжээнд хязгаар буй. Эдийн засаг хөгжиж байгаад хямрах буюу хүндэрч, хүмүүсийн харилцаа гал халуун байгаад хөрж, таашаан идэж байсан хоол хоолой давахаа байдаг. Өөрийн тархины хэмжээнд угшлыг нь хөөж үзвээс ердөөсөө л хүний шуналтай холбоотой болтой юм. Хүмүүс шугаман тэгшитгэлд дургүй болтой юм. Уулын замаар дугуй унаж салхи татуулан хурдалж үзсэнийхээ дараагаар илүү налууг хүсэмжилдэг нь хүний гэм биш зан. Гагцхүү тэр шунал биднийг технологийн хөгжилд хөтөлсөн бололтой. Өндөрт дүүлэн нисэхийг хүсэж, хүлээлгүйгээр хурдан явахыг хүсэж, хүссэнээ бүтээхийг хүсдэг. Шуналдаа хөтлөгдөж хүн чанаргүй болсон хүмүүс харин нийгэмд гай тарьж эхэлдэг. Хязгаар гэж эхлээд шунал болоод явчихлаа, бичвэрийг үүгээр түр зогсоогоод дараа үргэлжлүүлэн бичнээ.